ΓΝΩΣΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΓΝΩΣΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η γνωσιακή θεωρία ερευνά τον τρόπο με τον οποίο οι σκέψεις μας δημιουργούν συναισθήματα. Στην προσέγγιση αυτή μαθαίνουμε πως όλοι έχουμε κληρονομήσει την τάση σε αρνητικές σκέψεις οι οποίες με τη σειρά τους δημιουργούν δυστυχία και ενόχληση, ιδιαίτερα σαν αντίδραση σε συγκεκριμένα ερεθίσματα, ή καταστάσεις. Από τη στιγμή που θα αποδεχτούμε αυτό το γεγονός, μπορούμε να μάθουμε να εντοπίζουμε αυτές τις αρνητικές σκέψεις τη στιγμή που ακριβώς δημιουργούνται και μετά να στεκόμαστε κριτικά απέναντι σε αυτές.
Ποιος ανέπτυξε την Γ.Θ.;
Η γνωσιακή θεραπεία αναπτύχθηκε αρχικά στην Αμερική στα μέσα του 20ου αιώνα. Ο βασικός πρωτοπόρος ήταν ο Άαρον Μπέκ, ένας γιατρός, ψυχίατρος και ψυχαναλυτής οποίος διαπίστωσε ότι δεν είχε το ποσό βελτίωσης που επιθυμούσε στα περιστατικά του μέσω της ψυχανάλυσης. Συνειδητοποίησε ότι αυτό που συχνά κρατούσε πίσω τους πελάτες του ήταν οι αρνητικές σκέψεις όπως «είμαι αβοήθητος/η», και «είμαι ανάξιος να αγαπηθώ». Την ίδια περίοδο ένας άλλος θεραπευτής ο Άλμπερτ Έλλις είχε καταλήξει στο ίδιο ακριβώς συμπέρασμα και έβλεπε τις αρνητικές σκέψεις σαν τάσεις καταστροφολογίας. Η δουλειά του Έλλις με τους πελάτες του δημιούργησε την πρώτη φόρμα γνωσιακής θεραπείας. Τόσο ο Μπέκ όσο και ο Έλλις βασίστηκαν στα λεγόμενα του στωικού φιλόσοφου Επίκτητου ο οποίος πίστευε ότι: «δεν είναι τα γεγονότα που μας αναστατώνουν αλλά ο τρόπος που τα αντιμετωπίζουμε.

Τα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης ψυχοθεραπείας είναι:
α) ότι είναι σύντομης διάρκειας (π.χ. 3 μήνες),
β) εστιάζει την προσοχή της στα τωρινά προβλήματα και όχι τόσο στο παρελθόν όπως άλλες,
γ) βασίζεται στην στενή συνεργασία του θεραπευτή και του θεραπευoμένου και
δ) βασίζει το αποτέλεσμά της περισσότερο στην δουλειά που θα κάνει ο θεραπευoμένος μεταξύ των συνεδριών στο σπίτι του και όχι τόσο εντός των συνεδριών.
Οι γνωσιακές τεχνικές αποσκοπούν περισσότερο στην αμφισβήτηση των δυσλειτουργικών πεποιθήσεων που επικρατούν στην σκέψη των πασχόντων, ενώ οι συμπεριφoρικές τεχνικές στο 'σπάσιμο' της αποφευκτικής συμπεριφοράς. Αυτό επιτυγχάνεται με την σταδιακή επαναδραστηριοποίηση του πάσχοντα στις δραστηριότητες που απέφευγε.



Η ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΘΕΩΡΕΙΑ ΤΟΥ ALMPERT ELLIS
Η γνωστική θεωρία του A. Ellis
Κεντρική θέση στη θεωρία κατέχει η έννοια της μοναδικότητας του ατόμου.
Κάθε άτομο σκέφτεται με τον δικό του τρόπο λογικό ή παράλογο.
Η συναισθηματική διαταραχή όμως οφείλεται στον παράλογο τρόπο του "σκέπτεσθαι". Αν το άτομο αναπτύξει τις νοητικές του δυνάμεις και την θέση του παραλόγου πάρει η λογική, γίνεται αποτελεσματικό και ευτυχισμένο.
Η σκέψη και το συναίσθημα είναι αλληλένδετα και επηρεάζει το ένα το άλλο.
Η συναισθηματική συμπεριφορά του ατόμου επηρεάζεται από την "εσωτερική συνομιλία" που κάνει με τον εαυτό του. Τα άτομα με κάποιες ψυχολογικές διαταραχές επηρεάζονται από κάποια "παράλογα πιστεύω" και κάνουν παράλογους συλλογισμούς που επιδεινώνουν την κατάστασή τους, αυτοκαταστρέφονται.

ΤΑ 12 "ΠΑΡΑΛΟΓΑ ΠΙΣΤΕΥΩ"
• Πρέπει να έχω ειλικρινή αγάπη και αποδοχή όλη την ώρα από όλους τους ανθρώπους που θεωρώ σημαντικούς.
• Πρέπει να αποδείξω στον εαυτό μου και στους άλλους ότι είμαι ικανός τουλάχιστον σε ένα τομέα.
• Η ζωή είναι απαίσια, απογοητευτική και καταστροφική όταν τα πράγματα δεν πηγαίνουν με τον τρόπο που θα ήθελα.
• Η συναισθηματική δυστυχία προέρχεται από εξωτερικούς παράγοντες στους οποίους έχω λίγο ή καθόλου έλεγχο.
• Αν κάτι είναι επικίνδυνο ή προκαλεί γενικά φόβο πρέπει να ασχοληθώ με αυτό ή να ανησυχήσω για αυτό.
• Είναι ευκολότερο να αποφύγω την αντιμετώπιση των δυσκολιών και των ευθυνών της ζωής (συχνό στους εφήβους).
• Το παρελθόν μου αναγκαστικά επηρεάζει την σημερινή μου συμπεριφορά και τα συναισθήματά μου.
• Οι άνθρωποι και οι καταστάσεις πρέπει να βελτιώνονται όταν δεν πάνε καλά. Επίσης θεωρώ ότι η ζωή είναι άσχημη αν δεν βρω γρήγορα αποτελεσματικές λύσεις στις δυσκολίες μου.
• Μπορώ να νιώσω ευτυχία όταν παθητικά και χωρίς δεσμεύσεις (συναισθηματικές κ.τ.λ.) απολαμβάνω την ζωή και τον εαυτό μου.
• Πρέπει να έχω υψηλά επίπεδα τάξης, βεβαιότητας και οργάνωσης για να νιώσω άνετα ή χρειάζομαι μια υπερφυσική δύναμη πάνω στην οποία να στηρίζομαι.
• Η γενική αξία μου εξαρτάται από το πόσο καλά τα πάω στα πράγματα που κάνω καθώς και στην ποσότητα αποδοχής που παίρνω από τους άλλους ανθρώπους γύρω μου (συχνό στους εφήβους).
• Τα άτομα που βλάπτουν είναι κακά και πρέπει να τα κατηγορώ ή να τα τιμωρώ για την ακατάλληλη συμπεριφορά τους.

Η προσέγγιση του Ellis βασίζεται στο μοντέλο Α Β Γ όπου :
• Α (Activating events) : είναι το εξωτερικό ερέθισμα, το συμβάν που προκαλεί μια αντίδραση - συμπεριφορά
• Β (Beliefs) : είναι η ερμηνεία που δίνει το άτομο στο συμβάν (ο τρόπος που σκέφτεται και εκφράζει την σκέψη του)
• Γ (Consequences) : είναι η αντίδραση στο εξωτερικό ερέθισμα, η συμπεριφορά που εκδηλώνει το άτομο ως αποτέλεσμα της επενέργειας του Α και της ερμηνείας του Β
• Goals
• Disputing
• Effective
Κατά τον Ellis αν το άτομο, αφού συνειδητοποιήσει τη σχέση μεταξύ του προβλήματος και της σκέψης του, αλλάξει - μετατρέψει την εσωτερική του συνομιλία (εδώ επεμβαίνει δυναμικά ο σύμβουλος αμφισβητώντας τα "πρέπει" με λογικά επιχειρήματα), έτσι ώστε να γίνει λογική, θα αλλάξει και την αντίδρασή του.